مولوی نین عربجه غزل‌لرینین تورکجه‌یه چئویرسی

مولوی‌نین عربجه غزل‌لرینین تورکجه چئویریسی 

مولوی‌نین عربجه غزل‌لرینین تورکجه چئویریسی کیتابی۲۰۰صفحه‌ده حسین‌محمدزاده صدیقین الی ایله عرب دیلیندن تورکجه‌یه چئوریلیب.

مولوی‌نین عربجه غزل‌لرین تورکجه چئویریسی کیتابین و باشقا تورکجه و فارسجا کیتابلاری، تورکجه انیمیشن‌لری وکارتون لاری و فیکری‌اویونلاری‌ هر موضوع‌دا و هر یاشدا ایسته سز تخفیف ایله باریش سسی سایتیندان آلا بیلرسینیز.

مولوی نین عربجه غزل لرینین تورکجه یه چئویریسی

غزل های عربی مولانا همانند بیان او در فارسی و ترکی،سراپا شور و حال است و اینجا نیز در قید رعایت قواعد نحوی زبان نیست. این است که اشعار عربی او که حجم قابل اعتنایی دارد، جایی در تاریخ ادبیات زبان عربی برای خود باز نکرده است. به نظر می‌رسد، آنها را در حالات خاص سماع و خلسه های عارفانه بر زبان آورده است. آثار شاعرانه صوفیانه سرا مانند مولوی را نمی‌توان با میزان های اوزان شعری و معیارهای مباحث الفاظ سنجید.

هم از این روست که گوئیم برگردان آثار شعرای صوفیانه سرا به علت وجود رمز و راز های عرفانی و پیچیدگی‌های باطنی سرایانه، کاری بسیار دشوار و گاهی محال می‌نماید.

به هر انجام، باید گفت از آنجای که زبان شعر، زبانی ویژه است با زبان معمول نوشتاری و گفتاری به لحاظ تقید به قالب های وزنی و احتوای عصاره های اندیشه و خیال و استفاده از رمز و کنایه و نظایر آن، تفاوت دارد.

خیلی ها ترجمه ی شعر به زبان دیگر را ناممکن دانسته اند. مثلاً جاحظ نقل است که: شعر را نمی‌توان به زبانی دیگر برگرداند. اگر چنین کنند، نظم و سیاق آن دیده می‌شود و زیبایی آن از میان می‌رود و از مقام بداعت ساقط می‌شود.

ترجمه در اصل عبارت از انتقال مفهوم از زبان مبدا به زبان مقصد به شرط معادل یابی برای اصطلاحات و عبارت ها، با رعایت شیوه ی نویسندگی و یا سرایش پیشین و ضوابط انشایی زبان بعدی است.

مقولات مطروحه در این تعریف را به سختی می‌توان در برگردان های شعر به شعر لحاظ کرد. اما از آنجا که زبانهای ترکی، عربی و فارسی سه زبان در هم تنیده ی جهان اسلام بویژه در گستره ی شعر عرفانی و سرشار از اصطلاحات و الفاظ مشترک با بار مفاهیم یکسان هستند، گاهی با جابجایی و معادل یابی به برخی از کلمات می‌توان اشعار دوره ی کلاسیک هر سه زبان را به هم تبدیل کرد. به نظر من اینجا کاربرد اصطلاح ترجمه نباید صحیح باشد، بلکه کار شاعر مدعی ترجمه، چیزی جز برگرداندن و تبدیل نیست.

من به دنبال تجربه هایم در برگردان غزلیات فارسی فضولی به ترکی و اشعار ترکی سلطان ولد و صائب تبریزی به فارسی و دیوان شمس تبریزی و ترجمه قصیده برده، به ترکی به چنین نتیجه ای دست یافته ام. از این رو جسارت برگردان یکصد و اندی غزل و قطعه ی عربی وی را در خود پیدا کردم و به آن دست یازیدم.

از برگردان های منظوم فارسی و یا ترکی از اشعار عربی مولانا تاکنون خبری نیافته ام و چیزی ندیده ام. اما دیوان شمس تبریزی و مثنوی معنوی بارها به زبان عربی به شکل منثوریا منظوم ترجمه شده است.

یکی از ترجمه‌های عربی غزلیات فارسی و ترکی دیوان شمس تبریزی از آن محمد سعید جمالدین است که ترجمه ا‌ی منثور از صدو یک غزل مولوی را در بر دارد. نام کتاب وی: قصائد مختاره من دیوان شمس تبریز است.گرچه این ترجمه، به نثر انجام گرفته، اما همانگونه که در بالا گفتم، ترجمه ی شعر در اصل از دشوارترین ترجمه‌ها به شمار می‌آید. بویژه ترجمه ی اشعار شاعری چون مولانا که دارای موسیقی درونی شعر، نظام موسیقیایی معنوی و لفظی، ریتم و آهنگ متناسب با وزن و محدودیت‌های قافیه و ردیف و قوافی داخلی است. در ترجمه ی منثور نمی‌توان این موارد را لحاظ کرد.

از سوی دیگر مترجم شعر باید در هر دو زبان مبدا و مقصد تجربه ی شاعری و در هر دو زبان تسلط ماهرانه و استادانه داشته باشد.

مترجمان عربی غزلیات مولوی، اغلب فاقد شرایط فوق بوده اند و در ترجمه‌های خویش مرتکب نادرستی هایی شده اند که مورد نقد قرار گرفته است. مثلاً در نقدی که بر ترجمه ی محمد سعید جمال الدین نوشته شده، لغزش‌های فاحشی آمده است.

ترجمه ی دیگری نیز در سال ۲۰۰۴ از گزینه‌های اشعار وی انتشار یافت.

برگردان های عربی از مثنوی مولوی هم کم نیست. مانند:

جواهرالاثار فی ترجمه مثنوی مولانا البلخی الرومی از عبدالعزیز صاحب الجواهر که در سال ۱۳۲۲ ه. انجام پذیرفته است. و فصول من المثنوی تالیف عبدالوهاب عزام که در سال ۱۹۴۶ چاپ شده است.

این جانب در زمینه مولوی پژوهی تاکنون توانسته ام برگ سبز های زیر را تقدیم عاشقان مولانا و شمس بکنم:

1.     سیری در اشعار ترکی مولوی و مکتب مولوی: حاوی شرح لغات اشعار ترکی بازمانده از جلال الدین رومی و تذکره شعرای پیرو مکتب مولوی.
2.     منتخب غزلیات شمس تبریزی: حاوی ۲۵۲ غزل و ۳۱ رباعی فارسی با شرح لغات و اصطلاحات.
3.     ترکی سرایان مکتب شمس و مولوی: دربردارنده ی شرح احوال و آثار شاعران مولوی پیرو مولوی در زبان ترکی.
4.     سلطان ولد فرزندی زیر سایه ی پدر: در شرح احوال و آثار سلطان ولد فرزند جلال الدین رومی.
5.     دیوان سلطان ولد: شامل متن و شرح لغات و ترجمه ی اشعار ترکی سلطان ولد به فارسی.
6.     شمس تبریزی دیوانی: دربردارنده ی برگردان منظوم ترکی از حدود ۶۰۰ قطعه شعر از گونه‌های مختلف دیوان شمس تبریزی.

در برگردان اشعار عربی مولوی به ترکی آذربایجان، همانگونه که در تبدیل اشعار فارسی او عمل کرده ام، تلاشم بر این بوده که وزن، ردیف و قوافی هر غزل را حتی الامکان حفظ کنم و پس از درک معنای کامل هر بیت، آن را به نظم ترکی منظور سازم. گاهی نیز به مناسبت موضوع و وزن لطیف عربی، از اوزان بومی هجایی و اشکال قوشما یا گرایلی استفاده کرده ام.

با همه ی اینها، اذعان دارم که حاصل کار، عاری از خطا و لغزش نخواهد بود. اما خدا را شاکر هستم که توفیق انجام این کار را به من داد.

در کتاب حاضر برگردان ترکی 100غزل عربی و تعدادی گونه های دیگر شعری را انتشار می دهم. برگردان غزلیات فارسی او را پیش از این در سال گذشته در تبریز منتشر ساختم که مورد اقبال اهل قلم و ترکی سرایان کشورمان قرار گرفت و شاعرانی به استقبال از برگردان های اعتنا کردند.

طبق احصاء مرحوم فروزانفر، در دیوان کبیر تعداد ۱۹۹۵ رباعی و ۳۵۰۲ از گونه‌های دیگر شعرکه در غالب آنها یعنی ۳۳۶۵ عدد غزل های بلند و کوتاه است، به سه زبان فارسی، عربی و ترکی و ابیاتی به گویش های دیگر موجود در قونیه ی آن روزگار بر جای مانده است.

انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در سال ۱۳۸۶ چاپ دیگری بر اساس دو مجلد نسخه ی خطی محفوظ در کتابخانه ی موزه مولانا در قونیه (استنساخ شده در سال ۷۶۸ ه.) بدون انجام کار علمی متن شناسی انتشار داد که دارای ۳۲۶۰ غزل ۱۸۶۸ رباعی است. اما همین تعداد را هم ویراستار، در هم ریخته است. مثلاً غزل شماره ۱۲۲۹ را یکبار در ۱۳۸۹ و غزل ۳۱۲۹ را در ۳۲۵۸  تکرار کرده است. بسیاری از پاورقی ها و توضیحاتش هم نابجا و غیرقابل اعتماد است مانند پاورقی های صص ۱۷۷، ۴۵۳، ۴۷۵، ۵۲۵، ۶۱۱ و غیره.

از این رو برگردان های ترکی خود را بر متون صحیح چاپ فروزانفر مبتنی ساختم، ولی در ذکر شماره غزل ها، شماره های چاپ انجمن را نیز لحاظ کردم. یعنی مطلع عربی غزل را در صدر هر غزل آوردم و دو شماره در داخل ابروان گذاشتم. شماره ی نخست اشاره به چاپ انجمن و شماره ی دیگر مربوط به چاپ مرحوم فروزانفر است.

این برگردان ها را که حاصل عشق من به مولانا و ثمره ی سال‌های گذشته ی زندگی ام است، به پای ایل و تبار خود و حافظه ی مکتوب مردم مسلمان آذربایجان تقدیم می‌دارم و از فاضلان ترکی آشنا درخواست دارم به هر گونه که توانند اینجانب را به لغزش های خود آگاه سازند و ناکرده هایم را تذکر دهند.

      دکتر ح.م. صدیق

مولوی در  سال ۶۴۲با شمس تبریزی ملاقات کرد تا پیش از دیدار شمس و مولانا مولوی از عالمان و فقیهان و اهل مدرسه بود در آن زمان به تدریس علوم دینی مشغول بود و در چهار مدرسه معتبر تدریس می‌کرد و اکابر علما در رکابش پیاده می رفتند. با دیدار شمس تبریزی مولوی لباس عوض کرد، درس و وعظ را یک سو نهاد و اهل وجد و سماع و شاعری شد.

کتاب مولوی نین عربجه غزل لرینین تورکجه یه چئویریسی در ۲۰۰صفحه توسط حسین محمدزاده صدیق از زبان عربی به ترکی ترجمه شده است.

شما هم‌اکنون می‌توانید از طریق همین صفحه سفارش خود را ثبت نمایید.

انواع کتابهای بزرگسالان ترکی وفارسیبا موضوعات شعر،هنر،تاریخ ، رومان و فلسفه وهمچین کتاب‌های کودک و نوجوان ترکی وفارسی در تمام رده‌های سنی ، بازی‌های فکری ، کتاب‌های صوتی ترکی و فارسی ، انیمیشن‌ و کارتون جدید و به روز دوبله ‌شده به زبان ترکی آذربایجانی را می‌توانید از سایت باریش سسی خرید نمایید.

برای مطالعه فهرست کتاب به قسمت فایل های ضمیمه مراجعه بفرمایید.